Besloten ruimten
Casus: het stinkt
Arbo online
Bij elk soort ongeval vindt u als voorbeeld een casusbeschrijving met lessen, aandachtspunten en tips om soortgelijke situaties te voorkomen.
Veel ongevallen zijn het gevolg van zuurstofgebrek op de arbeidsplaats. Denk bij die arbeidsplaats aan mestsilo’s, riolen, tankschepen, bierkelders, koelcellen en andere besloten ruimten.
Het stinkt
De directeur van een loonbedrijf geeft een gespecialiseerd bedrijf opdracht om de mestsilo van zijn vaders boerenbedrijf schoon te maken. Het seizoen is afgelopen en de silo moet leeg en schoon. De silo is 5 meter hoog, heeft een doorsnee van 20 meter en een inhoud van 1800 m2. De mestsilo is voorzien van een dak in de vorm van een zeil.
Het gespecialiseerde bedrijf heeft het druk. Daarom schakelt het een zzp’er in die ook is gespecialiseerd in het verwijderen van mest en het schoonmaken van mestsilo’s. Op de dag van het ongeval arriveert de zzp’er bij het boerenbedrijf met zijn zoon en alle benodigde materialen: persoonlijke beschermingsmiddelen, pompen, slangen en klimmaterialen. Ze bouwen een steiger naast de mestsilo. Vervolgens spuiten ze vanaf de steiger via het mangat in het dak met een spuitlans de resterende mest los. De spuitlans zit aan de bovenkant van de mestsilo geklemd en heeft een overdruk van enkele bars.
Een medewerker van het loonbedrijf is ook aanwezig om de opgepompte mest in de tankwagen op te vangen. Hij staat op 6 meter afstand van de silo bij zijn pomp en zijn tankwagen. Na het losmaken van de mest met water en het afpompen, zetten vader en zoon een ladder in de silo. Vader gaat de silo in
om te kijken of die voldoende schoon is. Even erna roept de zoon dat zijn vader op de bodem van de silo is gevallen. De medewerker van de loonwerker loopt de steiger op en ziet de vader op de bodem liggen bloeden. Hij belt 112 en schakelt de hulpdiensten in.
De brandweer gaat via het mangat de silo in
om het bewusteloos geraakte slachtoffer eruit te halen. Een traumahelikopter brengt het slachtoffer naar een ziekenhuis. De dag daarop mag hij naar huis.
Oorzaken en lessen
Door verrotting produceert de opgeslagen mest dodelijke gassen zoals kooldioxide, methaan en ammoniak. Dat stinkt enorm.
Het slachtoffer gebruikte zijn persoonlijke beschermingsmiddelen niet. Evenmin volgde hij de hem bekende procedure voor het betreden van besloten ruimtes en mestsilo’s. In die procedure staat dat men altijd moet meten of er nog gassen in de silo aanwezig zijn en men altijd de persoonlijke beschermingsmiddelen (onafhankelijke ademlucht en gasdetectoren) moet gebruiken.
Het slachtoffer hierover: “Ik beschik over onafhankelijke ademlucht en persluchtcilinders. Ook hier had ik die bij me. Ik ben de fout in gegaan doordat ik er vanuit ging dat de mestsilo schoon zou zijn. Ik had hem net met een hogedrukspuit van bovenaf schoon gespoten en wilde checken of alles echt goed schoon was. Daardoor ging ik de mestsilo in zonder eerst te meten. Ik was nog maar net binnen toen ik duizelig werd. Ik ging daarop snel naar de ladder, maar halverwege de ladder ben ik achterover gevallen. Wat er daarna gebeurde heb ik niet echt meer bewust meegemaakt.” Een bekend scenario bij dit soort ongevallen: een werknemer raakt bedwelmd in een silo, een tank of een mestkelder.
De helper of de mangatwacht schiet te hulp en wordt vervolgens ook onwel door de mestgassen. Bij de derde en vierde persoon gebeurt hetzelfde. Voor je het weet zijn er drie of vier doden te betreuren.
Gelukkig maken de twee aanwezigen bij dit ongeval deze fout niet. De zoon blijft boven op de steiger zijn vader bemoedigend toeroepen. De ander belt de hulpdiensten en begeleidt die vanaf de weg naar de silo.
Geen boeterapport
Veehouders, loonwerkers en anderen die met mest werken realiseren zich onvoldoende dat bij bewerking van drijfmest gassen vrijkomen die schadelijk en zelfs dodelijk zijn.
Uit verklaringen en documentenonderzoek blijkt het slachtoffer een zelfstandige die de schoonmaakwerkzaamheden had aangenomen. Er was dus geen werkgever-werknemerrelatie en/of gezagsverhouding tussen hem en de andere twee bedrijven. Hierdoor was de Arbeidsomstandig-hedenwet niet van toepassing. Saillant detail: het slachtoffer was niet verzekerd en moest alle geleden schade zelf betalen.