HAZOP
Toetsing proces en ontwerp
HAZOP staat voor: Hazard and Operability Studie. HAZOP is een methodiek om op een gestructureerde wijze een procesontwerp en de daarbij horende procedures te evalueren. Het begrip risico wordt ook wel gedefinieerd als: “gevaar voor schade of verlies”. (Engels hazard). Risico kun je ook zien als; “kans maal gevolg”.
Schade kun je op verschillende manieren uitdrukken bv in financiële termen (euro’s), milieurisico’s of aantallen slachtoffers.
Waarvoor een HAZOP-studie?
- Tbv verhoging veiligheid
- Tbv verbetering van de bedrijfsvoering
- Ter voorkoming van kosten van (te laat ontdekte) wijzigingen
- Voor up-to-date houden van tekeningen en procedures
Een HAZOP studie verloopt middels brainstormsessies met een groep deskundigen, waarbij gekeken wordt naar alle mogelijke potentiële risico’s. Daarom is het van belang dat de groep multidisciplinair is, je kunt immers niet alles in je eentje weten. De groep deskundigen omvat bijvoorbeeld een productie supervisor, een onderhoudstechnicus, een meet- en regeltechnicus, een chemisch technoloog, een operator en een veiligheidskundige. Het brainstormen wordt daarbij gestimuleerd en gestructureerd door gebruik te maken van gidswoorden.
Belangrijke documenten voor een HAZOP studie zijn een proces beschrijving van de installatie of installatie onderdeel. Daarnaast is een P&ID schema nodig om het gebied duidelijk af te kaderen waar de HAZOP over gaat. Om een goed beeld te krijgen van de inrichting is een platte grond waar de installatie komt staan nodig. Een mooi voorbeeld om een beeld te krijgen is een 3D model (via tekeningen of digitaal) van de installatie. Hierdoor is bereikbaarheid goed in beeld te brengen.
De HAZOP methodiek
- Identificatie van proces-afwijkingen, in brainstormsessies, daarbij gebruik makend van gidswoorden
- Analyse van oorzaken van de afwijkingen
- Analyse van gevolgen, voor elke (denkbare) oorzaak
- Inventariseren van systeemreacties (hoe reageert het proces)
- Formuleren van aanbevelingen; technisch, procedureel, locaties of verder onderzoek
Probeer per procesfunctie de methodiek te hanteren. Het proces moet worden opgedeeld in logische stappen. Definieer voor de procesfunctie alle relevante parameters als; druk, flow, temp., debiet, stroming, niveau maar ook samenstelling of toestand bv. Gasvormig, vloeibaar of vast..
Gidswoorden die behulpzaam kunnen zijn bij het proces zijn
Niet/geen | Achterwege blijven van een procesfunctie |
Meer | Kwantitatieve verhoging/vermeerdering van een procesfunctie |
Minder | Kwantitatieve verlaging/vermindering van een procesfunctie |
Gedeeltelijk | Kwalitatieve afname van procesfunctie (iets gebeurt maat ten dele) |
Evenals | Kwalitatieve toename van procesfunctie (er gebeurt iets extra’s) |
Anders dan | Er gebeurt iets geheel anders |
Omkering | Het tegenovergesteld gebeurt van wat wordt verwacht |
Pas de gidswoorden toe op elke parameter.