Beter omgaan met stress

Auteur: Viviane Coun, oprichter VitaMasters en Moon Saris; in Arbo online

Datum: 6 april 2022

Beter omgaan met stress? Leer werken aan je mentale weerbaarheid

Stress is niet per se slecht. Want een beetje stress helpt om gezond te functioneren. Maar als stress niet functioneel is en de spanning te lang duurt, belemmert het je in je dagelijks leven en werk. Gelukkig is daar wat aan te doen.

Als we het over stress hebben, gaat het meestal over ongezonde druk, een teveel aan spanning. De draaglast is groter geworden dan de draagkracht. De eisen die aan je worden gesteld of die je aan jezelf stelt, zijn groter dan je aankunt.

In de basis is stress een natuurlijke en gezonde reactie van het lichaam. Tijdens het werk helpt gezonde stress een mens om optimaal te functioneren. Het houdt hem alert, geconcentreerd en efficiënt. Een beetje spanning zorgt er ook voor dat het lichaam klaar is voor actie. Daardoor kan het adequaat reageren op een mogelijke bedreigende situatie.

Wanneer wordt gezonde stress ongezond?

Maar waar gaat gezonde stress over in ongezonde stress? Dat is lastig om precies aan te geven. Bovendien is dat heel persoonlijk. ‘Als je er last van hebt’, kunnen we zeggen. Maar dat is iets te makkelijk. Want stress stapelt zich eerst net iets te veel op voor je het begint te merken. Of voor je doorhebt dat de gezondheidsklachten waar je mee kampt, voortkomen uit stress. Loop je er echter te lang mee door, dan ligt overspannenheid of burn-out op de loer.

Er is een breed scala aan klachten die een indicatie kunnen zijn voor ongezonde stress of overspannenheid. Vermoeidheid, concentratieproblemen, somberheid, hoofdpijn, een vastzittende nek, tegenzin in werk; dat zal niemand verbazen. Minder voor de hand liggende maar ook mogelijke uitingen zijn emotionele zaken als angsten en veel huilen. En fysieke klachten als zweten, eetproblemen, spijsverteringsklachten, infecties en eczeem.

Denk nu niet meteen dat je een burn-out hebt bij een of twee van deze klachten. Maar als je er heel veel herkent, is het wel tijd om actie te ondernemen. Bijvoorbeeld door contact te zoeken met een (bedrijfs)maatschappelijk werker, (bedrijfs)arts of vitaliteitscoach.

Je karakter bepaalt mede je gevoeligheid voor stress

Zoals met alles, is ook in dit geval voorkomen beter dan genezen. Je kunt veel zelf doen, of op tijd aankaarten, om te vermijden dat je op dat punt komt.

Eerlijk is eerlijk, mensen met een bepaald karakter vallen sowieso makkelijker in de valkuil van de stress. Een perfectionist die zich voor alles verantwoordelijk voelt, bijvoorbeeld. Of een behulpzame, plichtsgetrouwe doorzetter met principes die graag aardig gevonden wordt, met een tikje faalangst en wat overgevoeligheid. Tja, zo iemand neemt al gauw te veel hooi op zijn vork, het is niet snel goed genoeg.

Maar bij een makkelijk, rustig type dat zichzelf op de eerste plaats heeft staan, goed kan loslaten, grenzen kan stellen, kan relativeren en naar zijn gevoel luistert komt die burn-out een stuk minder snel in zicht.

Erken en herken

Het helpt bijvoorbeeld om je eigen uitingen van stress te leren herkennen. Ben je vermoeid, neem dat serieus en zorg voor voldoende rust en slaap. Reken erop dat herstel langer duurt dan je hoopt.

Thuis

Stress ontstaat zelden alleen op het werk. Zet je prioriteiten op een rij, maak een bewuste tijdsverdeling tussen werk en privé, praat over dingen en betrek iemand die dicht bij je staat. Wees ook niet bang om hulp en ondersteuning in te schakelen.

Werk

Prioriteer ook hier. Stop alleen energie in wezenlijke problemen, werk niet te lang door. Luister naar je gevoel en je lichaam. Spreek het zo nodig ook uit tegenover de juiste personen als het niet goed gaat of iets je dwarszit. Is het tijd voor verandering? Bezorgt iemand op het werk je stress? Bespreek de opties.

Ik

Kijk eens of je wat minder perfectionistisch kunt zijn, leg je innerlijke criticus af en toe het zwijgen op, durf los te laten, heb vertrouwen in jezelf en geef je grenzen aan – niemand is een superman/-vrouw. Leer van mensen die dit al kunnen. Blijf reflecteren en leren. Wees ook hier niet bang om hulp te vragen, er zijn allerlei mogelijkheden om dit soort dingen te leren.

Leefstijl

Een gezonde levensstijl helpt met gezonder denken. Een rustige (buik)ademhaling, lekker en gezond eten, niet te snel naar medicatie grijpen, tijd voor jezelf nemen en voldoende bewegen (in de buitenlucht), bijvoorbeeld.

Schrijf

Als je noteert wat energie kost en geeft, krijg je inzicht in de balans. Handel daarnaar. Schrijf op wat je goed doet en wat je al hebt bereikt, ook de kleine stapjes.

Tools en oefeningen voor mentale weerbaarheid

Er zijn tal van tools en oefeningen om je mentale weerbaarheid op volle sterkte te krijgen. Een goede ademhalingsoefening die je dagelijks herhaalt, kan al helpen om rust te geven. Wat ook kan helpen, is leren belemmerende gedachten om te buigen naar helpende gedachten. Vervang ongeduld door ‘soms duurt het even’ en frustratie door ‘soms gaat het nu eenmaal wat moeilijker’. Vergeet niet om succes toe te schrijven aan jezelf in plaats van te zeggen dat je mazzel had of dat het makkelijk was: ‘ik ben hier goed in’ of ‘ik heb hier hard voor gewerkt’.

Om haalbare doelen te stellen, kun je SMART (specifiek, meetbaar, afgesproken, realistisch, tijdgebonden) leren werken. Dat geeft energie, richting, focus en motiveert om door te gaan, ook als het even tegenzit.

baarheid op volle sterkte te krijgen. Een goede ademhalingsoefening die je dagelijks herhaalt, kan al helpen om rust te geven. Wat ook kan helpen, is leren belemmerende gedachten om te buigen naar helpende gedachten. Vervang ongeduld door ‘soms duurt het even’ en frustratie door ‘soms gaat het nu eenmaal wat moeilijker’. Vergeet niet om succes toe te schrijven aan jezelf in plaats van te zeggen dat je mazzel had of dat het makkelijk was: ‘ik ben hier goed in’ of ‘ik heb hier hard voor gewerkt’.