5S (housekeeping)
5S (housekeeping)
5S is de basis van de Japanse Lean Manufactoring methode en een begrip, dat refereert aan vijf Japanse woorden die het "schoonmaak / opruimen" beschrijven, in de ruimste betekenis van het woord.
Als medewerkers bekend zijn met de 7 verspillingen, kunnen werkplekken worden verbeterd. Kunnen operators samen werken aan het wegnemen van verspillingen met de methode 5S. Dit is motiverend voor medewerkers. Ze verbeteren hun vakmanschap en de kwaliteit van het werk. Dat motiveert niet alleen, het leidt tot efficiëntie in de processen. De doorlooptijd van het werk wordt korter, zonder harder te werken.
Er mogen geen fouten of vertragingen optreden of onnodige kosten worden gemaakt, doordat documenten niet teruggevonden kunnen worden, gereedschap buiten bereik ligt, machines lekken, teksten onduidelijk zijn, omwegen genomen moeten worden, teveel of te weinig licht of geluid, onderdelen te ver weg liggen, etc. Bij 5S housekeeping gaat het erom dat wat nodig is voor het werk bij de hand is en niet meer en niet minder.
Zorg en aandacht voor de werkplek leiden tot bewustwording, eigenaarschap en trots en die eigenschappen zijn onmisbaar voor goede prestaties.
S1:Seiri - Sorteren
Sorteren betekent hier onderscheid maken tussen wat noodzakelijk en wat overbodig is. Het onnodige moet verdwijnen. Dat zijn onder andere kapotte of beschadigde voorwerpen, voorwerpen die lang niet meer gebruikt of onveilig zijn. Opruimen eigenlijk. Het risico op vallen, struikelen, stoten, beschadigen en verwonden vermindert aanzienlijk en de doorgangen worden ruimer. Een praktisch systeem om voorwerpen te scheiden, is om naar alle aanwezige voorwerpen te kijken en zich af te vragen waarom dit voorwerp hier is. Als het onduidelijk is krijgt een voorwerp een rode kaart met daarop de vraag wat er met het voorwerp moet gebeuren. Een criterium hiervoor kan de gebruiksfrequentie zijn: hou enkel die zaken aanwezig op de werkplek die nodig zijn voor de productie van de komende week. Bij het sorteren wordt met de verschillende gebruiksfrequenties rekening gehouden. De 5S-begeleider stelt de vragen en suggereert, maar de werknemer/gebruiker beslist uiteindelijk zelf.
S2: Seiton - Schikken
Schikken betekent de gebruiksvoorwerpen een vaste plek geven. In de productie betekent dit de gereedschappen en veegmateriaal een vaste plek geven, de werkplek zodanig organiseren dat iedereen alles snel en gemakkelijk kan vinden: een voorbeeld hiervan is een schaduwbord. Alles zou een duidelijk zichtbare vaste plek moeten hebben en daar ook moeten hangen. Hierbij wordt rekening gehouden met ergonomie en hygiëne.
S3: Seiso - Schoonmaken
Schoonmaken houdt hier in het reinigen van muren, vloeren en alle voorwerpen (installaties, gebruiksvoorwerpen, opbergsystemen, ... ), maar ook het elimineren van oorzaken van storingen en incidenten, vervuilingsbronnen uitschakelen, schoonmaakmethodes vastleggen, standaards en verantwoordelijkheden bepalen, regels en normen opstellen, ... Ook is hier belangrijk dat iedereen weet wat er van hem verwacht wordt; wat doet het schoonmaakbedrijf en wat moet ik zelf doen? Als iedereen hierin zijn verantwoordelijkheid neemt hebben we met zijn allen een schone werkplek.
S4: Seiketsu - Standaardiseren
Standaardiseren geeft duurzaamheid aan de eerste drie stappen. De eerste drie S’en worden een gewoonte door methodes in te voeren die deze eerste fases vastleggen. Enkele methodes zijn: visuele hulpmiddelen gebruiken (afbakening met lijnen, kleuren, ... ), iedereen kent het wie, wat, waarom, hoe, ... van de werkplaats, de betrokkenen kunnen snel een onderscheid maken tussen normaal en abnormaal, ... Onvoorziene omstandigheden brengen risico’s met zich mee. Door gestandaardiseerde procedures zijn die verrassingen tot een minimum beperkt.
S5: Shitsuke - Standhouden
Standhouden of systematiseren betekent het borgen van de andere vier pijlers, de zorg voor behoud en continuïteit, het altijd volgen van de gestandaardiseerde procedures. Hulpmiddelen zijn controlelijsten of audits op orde en netheid. De auditresultaten kunnen bekendgemaakt worden via tabellen of figuren en persoonlijke of themadoelstellingen kunnen afgesproken worden zodat een regelmatige evaluatie van deze scores mogelijk is.